Đo nồng độ oxy trong máu bằng xung là gì?

• Máy đo nồng độ oxy trong máu là gì?
• Máy đo nồng độ oxy trong máu hoạt động như thế nào?
• Lý do cần đo nồng độ oxy trong máu
• Điều gì xảy ra trong quá trình kiểm tra?
• Đo nồng độ oxy trong máu tại nhà
• Đọc chỉ số đo nồng độ oxy trong máu
• Những rủi ro là gì?
• Những điều cần biết
• Câu hỏi thường gặp về đo nồng độ oxy trong máu

Máy đo nồng độ oxy trong máu là gì?

Máy đo oxy xung, hay còn gọi là pulse ox, là một thiết bị điện tử có thể gắn vào trán, ngón tay, mũi, bàn chân, ngón chân hoặc tai của bạn. Một y tá hoặc trợ lý y tế thường kẹp thiết bị này quanh đầu ngón tay của bạn trong vài giây khi bạn đi khám sức khỏe định kỳ.

Đo độ bão hòa oxy trong máu là tên của xét nghiệm sử dụng độ bão hòa oxy trong máu. Đây là cách nhanh chóng, không tốn kém và không cần kim tiêm để đo lượng oxy trong máu của bạn . 

Máy đo nồng độ oxy trong máu có thể đo những gì?

Xét nghiệm này đo xem tim và phổi của bạn có cung cấp đủ oxy cho các bộ phận còn lại của cơ thể để đáp ứng nhu cầu hay không. 

Các tế bào hồng cầu mang oxy từ phổi đến các cơ quan của bạn. Nhưng bệnh phổi hoặc tim có thể làm giảm lượng oxy trong các tế bào này. Khi lượng oxy giảm quá thấp, cơ thể bạn không hoạt động tốt như bình thường. Tim, não và các cơ quan khác của bạn cần oxy để thực hiện chức năng của chúng.

Bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm này để tìm hiểu xem bạn có cần hít thêm oxy qua ống (bác sĩ có thể gọi là oxy bổ sung) hay cần điều trị các vấn đề về tim hoặc phổi hay không.

Máy đo nồng độ oxy trong máu hoạt động như thế nào?

Máy đo nồng độ oxy trong máu đo lượng ánh sáng được hấp thụ trong máu của bạn. Nó có hai bộ phát sáng và một bộ phát hiện ánh sáng (cảm biến). Thiết bị chiếu hai bước sóng ánh sáng qua mô ở đầu ngón tay của bạn (hoặc bất kỳ nơi nào thiết bị được đặt) và vào cảm biến. Một bước sóng là màu đỏ và bước sóng còn lại là hồng ngoại.

• Máu có nhiều oxy sẽ hấp thụ nhiều ánh sáng hồng ngoại hơn. 
• Máu không có đủ oxy sẽ hấp thụ nhiều ánh sáng đỏ hơn.

Cảm biến có thể cho bạn biết lượng bước sóng được hấp thụ, do đó cho bạn biết tỷ lệ oxy trong tế bào hồng cầu của bạn là bao nhiêu. Đây là mức độ bão hòa oxy. 

Hai chỉ số trên máy đo nồng độ oxy trong máu là gì?

Khi bạn nhìn vào màn hình kỹ thuật số trên máy đo xung oxy, bạn sẽ thấy hai chỉ số.

• SpO2 (mức độ bão hòa oxy trong máu). Mức này phải là 95%-100% nếu mọi thứ đều bình thường. Nếu thấp hơn 95%, bạn nên được bác sĩ theo dõi. Nếu số đo của bạn là 90%-92% hoặc thấp hơn, bạn có thể cần bổ sung oxy. 
• PR (nhịp tim). Chỉ số này cho biết nhịp tim của bạn đập nhanh như thế nào. Bình thường là 60-100 nhịp mỗi phút. Nếu là 101-130, hãy đến gặp bác sĩ để theo dõi. Nếu là 131 hoặc cao hơn, hãy đến phòng cấp cứu. 

Lý do cần đo nồng độ oxy trong máu

Bác sĩ sẽ sử dụng máy đo độ bão hòa oxy trong máu bất cứ khi nào họ nghĩ rằng mức oxy trong máu của bạn có thể quá thấp. Thiết bị này có thể giúp:

• Chẩn đoán các triệu chứng như khó thở
• Theo dõi mức oxy trong máu của bạn trong quá trình phẫu thuật
• Xác định xem thuốc điều trị phổi có hiệu quả không
• Kiểm tra mức oxy khi bạn sử dụng oxy bổ sung
• Hiển thị nếu bạn cần thêm oxy khi tập thể dục
• Chẩn đoán chứng ngưng thở khi ngủ (hơi thở của bạn ngừng lại tạm thời trong khi ngủ)

Thiết bị này cũng thường là một phần của cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Bạn có thể cần đo độ bão hòa oxy trong máu nếu bạn có:

• Một cơn đau tim
• Suy tim
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
• Ung thư phổi
• COVID-19
• Bệnh hen suyễn
• Viêm phổi

Máy đo nồng độ oxy trong máu cho trẻ sơ sinh

Ở Hoa Kỳ, theo luật, tất cả trẻ sơ sinh đều được đo nồng độ oxy trong máu. Điều này nhằm sàng lọc các khuyết tật tim. Khoảng 1% trẻ sơ sinh được sinh ra với khuyết tật tim, nghĩa là tim của trẻ không được hình thành bình thường. Trong số trẻ sơ sinh bị khuyết tật tim, 25% mắc bệnh tim bẩm sinh nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng thiếu oxy. Trẻ sơ sinh mắc tình trạng này thường cần phẫu thuật trong năm đầu đời để điều chỉnh vấn đề về tim. 

Để thực hiện đo nồng độ oxy trong máu ở trẻ sơ sinh, bác sĩ sẽ quấn một cảm biến mềm quanh bàn tay phải và một bàn chân của trẻ sơ sinh. Cảm biến được gắn vào màn hình trong 5 phút trước khi bác sĩ đọc kết quả. Xét nghiệm này thường được thực hiện 24 giờ sau khi sinh. Nhịp tim bình thường của trẻ sơ sinh là 70 đến 190 nhịp mỗi phút. Nếu kết quả không bình thường, trẻ sẽ cần làm thêm các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu và siêu âm tim.

Điều gì xảy ra trong quá trình kiểm tra?

Bạn có thể được đo độ bão hòa oxy trong máu khi đi khám bác sĩ hoặc nằm viện.

Y tá sẽ kẹp máy đo xung oxy vào ngón tay, ngón chân hoặc tai của bạn . Hoặc họ sẽ đặt một đầu dò dùng một lần dính vào ngón tay, mũi, ngón chân hoặc trán của bạn.

Máy đo nồng độ oxy trong máu sử dụng một loại ánh sáng đặc biệt để xem có bao nhiêu oxy trong các tế bào hồng cầu di chuyển qua các mạch máu dưới da của bạn .

Xét nghiệm này không đau và nhanh chóng. Chỉ trong vài giây, thiết bị sẽ hiển thị nhịp tim và mức độ bão hòa oxy của bạn — tỷ lệ phần trăm tế bào hồng cầu mang oxy. 

Y tá của bạn sẽ tháo kẹp ra nếu chỉ kiểm tra một lần. Trong quá trình phẫu thuật hoặc nghiên cứu giấc ngủ, kẹp có thể được giữ nguyên để theo dõi lượng oxy trong máu của bạn.

Bạn có thể về nhà sau khi đo độ bão hòa oxy trong máu trừ khi bạn cần ở lại bệnh viện để làm thủ thuật hoặc theo dõi thêm. Bác sĩ sẽ cho bạn biết điều gì xảy ra tiếp theo và những việc cần làm sau khi xét nghiệm.

Đo nồng độ oxy trong máu tại nhà

Theo dõi tại nhà trở nên phổ biến trong đại dịch COVID-19. (COVID-19 có thể làm suy yếu phổi và làm giảm nồng độ oxy trong máu.). Có hai loại máy đo oxy xung tại nhà chính: không kê đơn và theo toa. 

Máy đo oxy không cần kê đơn

Đây là loại phổ biến hơn để sử dụng tại nhà. Bạn có thể mua chúng trực tuyến hoặc tại các cửa hàng mà không cần đơn thuốc. Chúng không đắt.

FDA thường khuyến cáo không nên sử dụng chúng cho mục đích y tế vì chưa xem xét độ chính xác của chúng. Tuy nhiên, máy đo xung OTC đầu tiên được FDA chấp thuận (Masimo MightySat Medical) đã ra mắt vào năm 2024.

Máy đo oxy theo toa

Những thiết bị này giống như những thiết bị được sử dụng tại bệnh viện và phòng khám bác sĩ. Bạn có thể mua một thiết bị theo đơn thuốc của bác sĩ. FDA sẽ xem xét các thiết bị này để đảm bảo chúng nằm trong phạm vi độ chính xác được chấp nhận. 

Máy đo oxy theo toa đắt hơn máy đo oxy không kê đơn. Một số công ty bảo hiểm sẽ chi trả cho máy đo oxy xung. Kiểm tra với nhà cung cấp của bạn.

Cách đo nồng độ oxy trong máu

Thực hiện theo hướng dẫn của bác sĩ và nhà sản xuất thiết bị về cách thức và thời điểm đo. Bạn có thể giúp cải thiện cơ hội đo chính xác và hữu ích nếu bạn:

• Ngồi thoải mái trong vài phút trước khi đo huyết áp.
• Đảm bảo bàn tay của bạn được thư giãn, ấm áp và thấp hơn mức tim.
• Tẩy sạch sơn móng tay trên ngón tay bạn đang đọc.
• Đặt thiết bị chính xác theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Hãy tìm một con số ổn định. (Các con số có thể nhảy cóc trong vài giây.)
• Theo dõi mức độ của bạn cùng với ngày và giờ để bác sĩ biết được mức độ thay đổi theo thời gian của bạn. (Mức độ giảm dần theo thời gian có thể gợi ý một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng).

Ứng dụng máy đo nồng độ oxy trong máu

Có nhiều ứng dụng đo nồng độ oxy trong máu. Một số đồng bộ với đồng hồ thông minh hoặc Fitbit của bạn. Một số khác chỉ sử dụng tính năng đèn flash và camera trên điện thoại thông minh của bạn. Đèn flash bật thông qua ứng dụng, bạn đặt ngón tay lên ống kính máy ảnh và đợi khoảng một phút để có kết quả. Các ứng dụng này không được FDA chấp thuận và hầu hết đều tuyên bố rằng chúng không được tiếp thị để chẩn đoán y tế. Chúng có thể đưa ra kết quả sai theo cả hai hướng. 

Đọc chỉ số đo nồng độ oxy trong máu

Chỉ số đo nồng độ oxy trong máu chỉ là một trong nhiều dấu hiệu về sức khỏe của bạn. Hãy chú ý đến tất cả các triệu chứng của bạn và nói với bác sĩ về bất kỳ điều gì khiến bạn lo lắng, đặc biệt là nếu bạn có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn như bệnh phổi.

Điều quan trọng nữa là phải biết rằng một số người bị thiếu oxy có thể không biểu hiện bất kỳ triệu chứng nào. Chỉ có bác sĩ mới có thể xác định được bạn có bị thiếu oxy hay không (họ có thể gọi là tình trạng thiếu oxy).

Phạm vi bình thường của máy đo nồng độ oxy trong máu

Mức oxy trong máu bình thường là 95%-100%. Mức oxy trong máu thấp hơn 89% có nghĩa là bạn có thể không có đủ oxy trong máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Điều này có thể là do tim hoặc phổi của bạn có vấn đề. Nếu mức oxy của bạn thấp, bạn có thể cần phải hít thêm oxy qua ống. Mức oxy cao hơn một chút (ở mức thấp 90) vẫn có thể bất thường nếu không có tiền sử bệnh lý nào khác để giải thích.

Kết quả đo nồng độ oxy trong máu chỉ là ước tính . Máy đo nồng độ oxy trong máu có độ lệch chính xác từ 2%-4%. Điều đó có nghĩa là, ví dụ, kết quả đo độ bão hòa oxy 90% trên máy đo theo toa được FDA chấp thuận thực sự có thể là bất kỳ giá trị nào từ 86% đến 94%. Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến độ chính xác của kết quả đo, bao gồm:

• Lưu thông máu kém
• Sơn móng tay
• Móng tay dài hoặc bẩn
• Sử dụng thuốc lá
• Các cảm biến đo nồng độ oxy trong máu khác nhau (kẹp ngón tay so với loại dán) 
• Độ dày của da
• Nhiệt độ da
• Vị trí đặt thiết bị không chính xác
• Màu da: Các nghiên cứu cho thấy những người có làn da sẫm màu có thể có kết quả đo kém chính xác hơn trên các thiết bị hiện tại. Đó là vì melanin hấp thụ ánh sáng và bạn càng có nhiều melanin, bạn càng có thể hấp thụ nhiều ánh sáng, do đó làm thay đổi kết quả đo.

Các triệu chứng khác của tình trạng thiếu oxy bao gồm:

• Khó thở
• Màu xanh ở móng tay, mặt hoặc môi 
• Nhịp đập đua xe
• Cảm giác tức ngực hoặc đau ngực
• Ho ngày càng nặng hơn theo thời gian
• Cảm giác chung là khó chịu và bồn chồn 

Hãy gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này, bất kể kết quả đo trên thiết bị tại nhà của bạn là bao nhiêu.

Những rủi ro là gì?

Đo độ bão hòa oxy trong máu là một xét nghiệm an toàn. Không có rủi ro thực sự nào. Nhưng:

• Đôi khi vật liệu dính trên đầu dò có thể gây kích ứng da của bạn.
• Nếu bạn hoặc y tá không đặt cảm biến đúng cách, bạn có thể không nhận được kết quả chính xác.

Hãy trao đổi với bác sĩ nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc thắc mắc nào.

Những điều cần biết

Máy đo nồng độ oxy trong máu (pulse ox) là một thiết bị thường được kẹp vào ngón trỏ của bạn khi bạn đến gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi bạn nằm viện vì một tình trạng như COPD, ung thư phổi, bệnh tim hoặc COVID-19. Thiết bị này đo lượng oxy trong máu của bạn. Đây được gọi là mức độ bão hòa oxy của bạn. Mức đọc bình thường sẽ là mức độ bão hòa oxy 95%-100%. Nếu mức dưới 90%, bạn có thể cần bổ sung oxy. Chỉ số đo nồng độ oxy trong máu không phải là phương pháp duy nhất để chẩn đoán vấn đề y tế. Thông thường, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm khác. Nếu bạn có thiết bị tại nhà, hãy đảm bảo kiểm tra lại bất kỳ chỉ số bất thường nào với bác sĩ. Ngoài ra, hãy chú ý đến các dấu hiệu khác có thể báo hiệu tình trạng oxy thấp như khó thở.

Câu hỏi thường gặp về đo nồng độ oxy trong máu

Nguyên lý của phép đo oxy là gì?
Phép đo oxy xung dựa trên nguyên lý máu có oxy và máu khử oxy (máu có nồng độ oxy giảm) hấp thụ ánh sáng đỏ và hồng ngoại khác nhau. Máu giàu oxy hấp thụ nhiều ánh sáng hồng ngoại hơn, trong khi máu nghèo oxy hấp thụ nhiều ánh sáng đỏ hơn. Bằng cách đo lượng ánh sáng mà máy đo oxy xung hấp thụ, bạn có thể biết được lượng oxy trong máu.

Bạn nên dùng ngón tay nào để đo nồng độ oxy trong máu?

Thông thường là ngón trỏ hoặc ngón giữa. Một nghiên cứu nhỏ cho thấy ngón giữa ở bàn tay phải (bàn tay thuận) cho kết quả chính xác nhất, tiếp theo là ngón cái và ngón trỏ bên phải, nhưng sự khác biệt về SpO2 giữa ba ngón này không đáng kể. Một cuộc khảo sát cho thấy 80% nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sử dụng ngón trỏ để đo.

Đo độ bão hòa oxy qua đêm là gì?

Đây là một xét nghiệm để kiểm tra hơi thở của bạn khi bạn ngủ. Nó được sử dụng để kiểm tra chứng ngưng thở khi ngủ và các rối loạn khác. Bạn sẽ đeo một kẹp có cảm biến ở ngón trỏ hoặc ngón giữa được kết nối với máy theo dõi cổ tay. Cảm biến này chiếu đèn qua ngón tay của bạn và đo lượng oxy trong máu.

NGUỒN:

Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ: "Đo nồng độ oxy trong máu bằng mạch đập".

Hiệp hội Huyết học Hoa Kỳ: "Kiến thức cơ bản về máu".

Hiệp hội Lồng ngực Hoa Kỳ: "Đo nồng độ oxy trong máu bằng mạch đập".

Bệnh viện nhi CHOC: "Đo nồng độ oxy trong máu (Pulse Ox)."

Bệnh viện Y khoa Johns Hopkins: "Đo nồng độ oxy trong máu bằng xung".

Bệnh viện Nhi Stead Family thuộc Đại học Iowa: "Đo nồng độ oxy trong máu bằng mạch đập".

FDA: “Độ chính xác và hạn chế của máy đo nồng độ oxy trong máu: Thông báo an toàn của FDA.”

Tạp chí Y khoa New England : “Khuynh hướng chủng tộc trong phép đo nồng độ oxy trong máu”.

Asthma+Lung UK: "Đo nồng độ oxy trong máu bằng xung".

StatPearls: "Đo nồng độ oxy trong máu."

Hội đồng quốc gia về người cao tuổi: "Cách sử dụng máy đo nồng độ oxy trong máu để kiểm tra mức độ bão hòa oxy".

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ: "Kiểm tra độ bão hòa oxy trong máu ở trẻ sơ sinh để phát hiện bệnh tim bẩm sinh nghiêm trọng".

Bệnh viện nhi Benioff của UCSF: "Pulse".

Consumer Reports : "Những người lo ngại về COVID-19 đang sử dụng máy đo nồng độ oxy trong máu để đo mức oxy. Đây là những ưu và nhược điểm."

Y học hô hấp : "Đo oxy bằng xung: Hiểu được các nguyên tắc cơ bản của nó giúp đánh giá được những hạn chế của nó."

Springer Plus : "So sánh giá trị SpO2 từ các ngón tay khác nhau của bàn tay."

Bệnh viện NHS South Tees: "Đo oxy qua đêm (nghiên cứu giấc ngủ)."