Thuyết kiểm soát cổng của cơn đau là gì?

• Tại sao chúng ta cảm thấy đau và điều đó có ý nghĩa gì?
• Thuyết kiểm soát cổng của cơn đau là gì?
• Những yếu tố nào ảnh hưởng đến việc cổng mở hay đóng?
• Chúng ta có thể thay đổi cách cơ thể cảm nhận cơn đau không?

Hầu hết mọi người nghĩ về cơn đau như một quá trình nhân quả đơn giản. Ví dụ, nếu bạn chạm vào bếp lò nóng, bạn có thể cho rằng các dây thần kinh trên da cảm nhận được độ nóng của bếp lò và các tín hiệu được gửi đến não để kích hoạt cảm giác đau.  

Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy tín hiệu đau cũng như cảm giác mà cơ thể cảm nhận được là đau có thể phức tạp hơn tình huống này. 

Đọc tiếp để tìm hiểu thêm về lý do tại sao chúng ta cảm thấy đau và hiểu rõ hơn về lý thuyết kiểm soát cổng của cơn đau.

Tại sao chúng ta cảm thấy đau và điều đó có ý nghĩa gì?

Cơn đau cấp tính có mục đích: Với liều lượng nhỏ, nó hoạt động như một lời cảnh báo ngăn chúng ta tự làm hại mình. Cho dù bạn chạm vào bếp lò nóng hay đẩy cơ thể vượt quá giới hạn trong quá trình tập luyện vất vả, phản ứng của cơ thể bạn đang truyền đạt cho bạn rằng bạn nên ngừng làm bất cứ điều gì gây ra cơn đau. 

Cơn đau dữ dội, như gãy tay hoặc đau tim, báo hiệu cho não bộ có ý thức của chúng ta rằng có điều gì đó rất không ổn. Cơn đau là phản ứng rõ ràng với kích thích gây đau được gọi là đau do cảm giác đau. Loại đau này có thể không dễ chữa, nhưng rõ ràng là vấn đề đến từ đâu. Đau do cảm giác đau cũng có thể xảy ra sau chấn thương khi có phản ứng viêm ở vùng bị thương. 

Ngược lại, cơn đau mãn tính không phải lúc nào cũng liên quan đến các kích thích bên ngoài và nhiều người phải sống chung với cơn đau này thấy khó có thể diễn tả được. 

Trên thực tế, có nhiều loại đau khác nhau. Hãy nghĩ đến việc đập đầu vào góc nhọn của tủ bếp mở. Đây sẽ là loại đau cấp tính, viêm. Bạn cũng có thể cảm thấy đau âm ỉ ở đầu nếu bạn bị đau đầu do căng thẳng, hoặc bạn có thể cảm thấy nóng rát, ngứa ran ở cổ và đầu nếu bạn bị chèn ép dây thần kinh ở cột sống cổ . Bạn có thể không biết rằng các loại đau khác nhau được phân loại thành các loại cụ thể:

• Đau nội tạng: Loại đau này xảy ra khi các cơ quan nội tạng bị tổn thương hoặc bị bệnh. Có thể khó biết cơ quan nào gây ra cơn đau vì các cơ quan nội tạng có đường dẫn truyền đau khác với bên ngoài cơ thể bạn. 
• Đau thần kinh: Cơn đau này xảy ra khi dây thần kinh của bạn không hoạt động bình thường. Nó có thể có cảm giác "điện giật" và bạn có thể bị nhạy cảm cực độ với cảm ứng và nhiệt độ.
• Đau nociplastic:  Loại đau này là một trong những kết quả cuối cùng tiềm ẩn của cơn đau nociceptive kéo dài trong thời gian dài. Trong trường hợp mắc các bệnh lý đau mãn tính như đau xơ cơ và đau đầu do căng thẳng tái phát, một người có thể bị đau dai dẳng ngay cả khi cơ thể không biểu hiện bất kỳ dấu hiệu tổn thương nào.

Thuyết kiểm soát cổng của cơn đau là gì?

Một số nhà nghiên cứu muốn làm giảm phản ứng của con người đối với chấn thương, vì cơn đau này hoạt động như một cơ chế an toàn. Nhưng còn nhiều người sống chung với cơn đau mãn tính thì sao? Một số chuyên gia cho rằng những người này có thể được giúp đỡ bằng lý thuyết kiểm soát cổng đau — hay ý tưởng rằng bạn có thể đơn giản đóng cánh cổng trước cơn đau không có ích.

Lý thuyết kiểm soát cổng đau được một nhà thần kinh học và một nhà tâm lý học xây dựng vào năm 1965, những người muốn đề xuất rằng các dây thần kinh cột sống hoạt động như những cánh cổng cho phép cơn đau đi qua để đến não — hoặc đóng những cánh cổng này lại và ngăn không cho các thông điệp đau truyền đi. 

Mở cổng.  Khi cổng mở, bạn sẽ cảm thấy đau quá nhiều trong thời gian quá dài. Những người mắc chứng đau mãn tính có những cánh cổng vẫn mở ngay cả khi chúng phải đóng lại. 

Cổng đóng.  Nếu bạn từng bị thương ở hai bộ phận trên cơ thể cùng lúc, bạn sẽ hiểu rằng các tín hiệu đau “cạnh tranh” để não bộ chú ý. Não bộ khó có thể xử lý cơn đau từ cả hai vùng cùng lúc. Các phương pháp khác để đóng một số cổng nhất định bao gồm các bài tập tự thư giãn và dùng thuốc.

Những yếu tố nào ảnh hưởng đến việc cổng mở hay đóng?

Cảm xúc. Bạn đã bao giờ thiền với hy vọng rằng bạn sẽ bình tĩnh lại và các cơ cứng, đau nhức của bạn sẽ được thư giãn chưa? Những cảm xúc tiêu cực như lo lắng, trầm cảm và căng thẳng mãn tính có thể làm tăng cơn đau. Ví dụ, khi bạn đang trong chu kỳ trầm cảm và đau đớn, bạn có thể khó biết liệu chứng trầm cảm của mình có khiến cơn đau của bạn trở nên tồi tệ hơn hay liệu cơn đau của bạn có làm trầm trọng thêm chứng trầm cảm của bạn hay không. Mỗi thứ có thể có tác động đến nhau. Đây là lý do tại sao việc thừa nhận mối liên hệ giữa sức khỏe tâm thần và chứng đau mãn tính lại quan trọng.

Rối loạn não.  Não của bạn là trung tâm xử lý cơn đau, vì vậy nếu một phần não không hoạt động bình thường, bạn có thể không xử lý cơn đau theo cách lành mạnh. Ví dụ, những người mắc bệnh tâm thần phân liệt thường không cảm nhận cơn đau theo cùng cách như những người khỏe mạnh về mặt tinh thần. Các nhà nghiên cứu cho rằng việc hiểu rõ hơn về mối liên hệ giữa bệnh tâm thần phân liệt và độ nhạy cảm với cơn đau có thể giúp các bác sĩ hiểu được tình trạng bệnh nói chung.

Tín hiệu mạnh hơn.  Khi còn nhỏ, nếu bạn đập đầu, người thân có thể ngay lập tức bảo bạn xoa chỗ bị đau. Đây không phải là chuyện cổ tích — thực ra đây là ví dụ tuyệt vời về việc “đóng cánh cổng” của cơn đau. Khi não bạn nhận thấy một tín hiệu khác mạnh hơn đang đến, nó không chú ý nhiều đến tín hiệu đau đầu tiên.

Sử dụng ma túy.  Cả thuốc bất hợp pháp và thuốc theo toa đều có tiếng là ảnh hưởng đến cách cơ thể xử lý và cảm nhận các kích thích gây đau. Thuốc phiện nói riêng được kê đơn để giảm đau và chúng có tác dụng “đóng cổng” mạnh — ít nhất là thông thường. Lạm dụng thuốc phiện có thể dẫn đến tăng độ nhạy cảm với cơn đau theo thời gian.

Nhạy cảm trung ương.  Những người bị đau mãn tính thường có phản ứng đau tăng cao với hầu hết mọi thứ. Khi một người sống chung với cơn đau mãn tính hàng ngày, hệ thần kinh của họ sẽ phát triển phản ứng bất thường với các kích thích hàng ngày . Quần áo có thể bị đau và việc đi lại có thể quá đau để chịu đựng. Nói cách khác, những thứ không nên gây đau đớn đang được xử lý như thể chúng là đau đớn.

Mặc dù điều này nghe có vẻ kịch tính, nhưng đây là thực tế đối với nhiều người mắc các bệnh như viêm khớp dạng thấp hoặc đau xơ cơ. Trong tình huống này, các cánh cổng của cơ thể bị mở toang và thường cần sự hỗ trợ y tế để đóng lại.

Chúng ta có thể thay đổi cách cơ thể cảm nhận cơn đau không?

Nếu bạn sống chung với cơn đau mãn tính, bạn có thể nản lòng khi phương pháp điều trị hiện tại không hiệu quả hoặc cơn đau tái phát liên tục. Ví dụ về lý thuyết kiểm soát cổng đau cung cấp cái nhìn sâu sắc về nguyên nhân gây đau và lý do tại sao một số trải nghiệm lại đau đớn hơn những trải nghiệm khác. 

Đóng những cánh cổng này thông qua các bài tập thư giãn, dùng thuốc thích hợp và sử dụng các phương pháp điều trị như châm cứu để đánh lạc hướng cơ thể khỏi nguồn gốc của cơn đau có thể giúp giảm đau.

Hãy liên hệ với bác sĩ nếu bạn có thắc mắc về kế hoạch kiểm soát cơn đau cá nhân của mình.

NGUỒN:

Hiệp hội Tâm lý học Hoa Kỳ: “lý thuyết kiểm soát cổng”.

Bộ Y tế của Chính phủ Tây Úc: “Các loại đau”.

Tạp chí Harvard: “Khoa học về sự tổn thương”.

Bệnh viện phẫu thuật đặc biệt: “Tác động về mặt cảm xúc của trải nghiệm đau đớn”, “Tăng đau do thuốc phiện”.

Đau : “Giảm độ nhạy cảm với cơn đau ở những người mắc bệnh tâm thần phân liệt, một phân tích tổng hợp các nghiên cứu thực nghiệm về cảm ứng đau.”

Hệ thống Y tế Đại học Kansas: “Tại sao lại xảy ra cơn đau?”